Gaz ballonlari portlamasligi uchun nima qilish kerak?
Bu haqda Adliya vazirligi huzuridagi Xadicha Sulaymonova nomidagi Respublika sud ekspertiza markazining yong‘in texnikaviy ekspertizasi laboratoriyasi mudiri Yakubjon Rustemov maslahat bermoqda.
– Fuqarolar avtotransport vositalari bilan harakatlanishda nisbatan arzon hamda ekologik toza yoqilg‘i turi bo‘lgan siqilgan tabiiy gazdan keng foydalanmoqda. Biroq, aholi ulardan foydalanish tartiblarini bilmasligi, ayrim hollarda beparvoligi natijasida gaz ballonlari bilan bog‘liq baxtsiz hodisalar soni yildan-yilga ko‘paymoqda.
Laboratoriyamizda avtotransport vositalarida gaz ballonlari bilan bog‘liq yong‘inlar kelib chiqish sabablari aniqlanadi. O‘tkazilgan ko‘plab tadqiqotlar davomida avtomobillarni gaz bilan to‘ldirish kompressor stansiyalarida o‘rnatilgan talab va qoidalarning buzilishiga yo‘l qo‘yilayotgani aniqlangan.
Gaz balloni uskunalarining birikkan joylari zichligining buzilishi, shuningdek, jismonan va ma’nan eskirgan gaz ballonlaridan foydalanish holatlari ham noxush voqelarga sabab bo‘lmoqda. Avtotransport vositasining va ularga o‘rnatilgan gaz uskunalarining texnik nosozligi, o‘rnatishda talab va qoidalarga amal qilmaslik oqibatida ham baxtsiz hodisalar yuz bergan.
– Gaz ballonlar faqat tegishli bilim va ko‘nikmaga ega bo‘lgan mutaxassislar tomonidan o‘rnatilishi lozim. Gaz uskunalarining o‘rnatilishida standart xavfsizlik klapanlari bo‘lishi kerak. Tadqiqotlar davomida arzon va qo‘lbola xavfsizlik klapanlari tezda ishdan chiqishi mumkinligi ko‘p bora aniqlangan.
Ekspluatatsiya jarayonida ballonlar transport vositalarida tashiladigan yuk ta’sirida, doimiy mexanik yoki kimyoviy ta’sirga duchor bo‘lmasligi yoki harakatda ishqalanish natijasida shikastlanmasligi lozim.
Shu bilan bir vaqtda ballonning tashqi yuzasiga suv, yo‘llarga sepiladigan tuz va boshqa narsalar sachramasligi, transport muntazam quyosh nurida turmasligi joiz. Agressiv kimyoviy vositalar (erituvchilar, kislotalar, o‘g‘itlar), avtomobil suyuqliklari, shu jumladan, benzin, gidravlik suyuqliklar, glikol va moylarning tushishi ballonlarga zararli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shu sababli mazkur holatlarning yuzaga kelishidan ehtiyot bo‘lish zarur.
– Albatta, texnikadan xavfsiz foydalanish baxtsiz hodisalarning oldini oladi. Buning uchun nafaqat huquq-tartibot organlari, balki fuqarolarning o‘zi ham harakat qilishi zarur.
Tabiiy gazning spesifik xarakterini hisobga olib, gaz ballonlari bilan jihozlangan avtotransport vositalaridan foydalanishda bu to‘g‘ridagi barcha o‘rnatilgan tartib-qoidalarga amal qilish zarur.
Avvalo, siqilgan tabiiy gaz ballonlari bilan jihozlangan transport vositalarining texnik holatini tekshirib yurish va uning sozligini ta’minlash avtomobildan xavfsiz foydalanishning asosiy garovi hisoblanadi.
Gaz ballonlaridan foydalanish muddatiga amal qilish muhim mezonlardan biri hisoblanadi. Jumladan, gaz ballonlarning foydalanish muddati 15 yil yoki 15 ming marotaba gaz quyish deb belgilangan bo‘lsa-da, ammo, uni saqlash va ishlatish sharoitidan kelib chiqib, bu muddat kamroq bo‘lishi mumkin.